Os retos de Lugo, a cidade que máis inviste en servizos sociais, pero que ten maior risco de pobreza

A análise realizada polo Atlas Urbano da Sostibilidade en Galicia debuxa un escenario complexo na cidade de Lugo, onde as fortalezas parecen esbozar un futuro prometedor para a urbe, pero con desafíos de gran relevancia por diante, como a elevada taxa de pobreza. A urbe obtén unha puntuación de 41,40 sobre 100 no cumprimento dos ODS, situándose nunha posición similar á de Ourense, outra cidade de interior, e por baixo das situadas no eixo atlántico, con excepción de Ferrol.

O estudo impulsado por Economía Dixital Galicia destaca a boa posición de Lugo en agricultura ecolóxica, renovables ou investimento en servizos sociais. Tamén constata unha taxa de desemprego inferior á media. Con todo, en moitos dos parámetros analizados hai elementos dispares, combinando aspectos positivos con outros de peor rendemento. O menor nivel de desemprego convive cun número elevado de persoas en paro de longa duración, por exemplo. A boa implantación de empresas industriais na cidade choca coa baixa taxa de activos do sector, inferior á media galega.

«Todo iso expón, en síntese, a necesidade dun enfoque máis integrado e estratéxico na cidade para abordar as múltiples dimensións do desenvolvemento sostible», din os autores do estudo.

A loita contra a pobreza

Un exemplo ilustrativo dos desafíos que enfronta a cidade é a loita contra a pobreza, unha batalla da que non escapa debido a que presenta o valor máis alto en investimento en servizos sociais, por encima do 20% do orzamento da administración local. Este esforzo garda relación coa taxa de risco de pobreza do 20,87%, que é a máis elevada entre as urbes galegas. Dito doutra maneira, Lugo está a afrontar o desafío de promover o benestar, pero os froitos aínda comezan a albiscarse.

Destaca, por exemplo, a axuda alimentaria a persoas desfavorecidas, co 2,63%, fronte ao 2,08% do conxunto de cidades galegas. Este dato, obtido do Fondo de Garantía Agraria no Plan de Axuda Alimentaria de 2023, é indicativo da existencia dunha rede de apoio social maior que noutros municipios. Ademais, no ODS de «Fame Cero», a cidade ten fortalezas como a maior proporción de agricultura ecolóxica, a máis alta entre a Galicia urbana.

Di o Atlas Urbano da Sostibilidade que «as cifras, por si soas, non revelan a complexidade das circunstancias subxacentes nin a variedade de políticas e estratexias implementadas para abordar estas cuestións». «De feito, o limiar daquelas persoas con ingresos moi baixos, non superiores aos 5.000 euros anuais, atópase nunha situación media», engade.

A fenda de xénero máis baixa

Nos parámetros que miden a igualdade entre homes e mulleres, Lugo presenta resultados moi positivos. A fenda de xénero entre
a poboación activa en Lugo é a máis baixa da Galicia urbana (16,5%), o que supón unha maior participación das mulleres no mercado laboral lucense. Algo similar sucede nas pensións, pois as diferenzas nos ingresos durante a xubilación entre homes e mulleres son menores en Lugo que no resto dos municipios.

Cabe matizar que estes datos teñen como contrapartida unha renda media dispoñible baixa. Ascende en Lugo a 22.256 euros, o que se sitúa por baixo da media de 23.259 euros nas urbes obxecto de estudo e só por encima da rexistrada en Ourense.

Non menos importante é que a cidade tamén presenta un bo dato en relación coa violencia de xénero, coa taxa de denuncias máis baixa de todas con 68,24 por cada 100.000 habitantes ao trimestre en 2023, fronte ás 96 de media. Por último, tamén a paridade en cargos electos municipais é lixeiramente superior á media, o que na práctica plásmase nunha representación política relativamente equilibrada en termos de xénero: ata un 48% de mulleres forman parte da corporación municipal lucense elixida nos últimos comicios.

Un problema coa calidade da auga

Uno dos aspectos máis salientables da análise dos ODS en Lugo é o da calidade da auga, cunha valoración de 50 sobre 100. «Este indicador mostra a existencia de retos a este respecto, dado que a calidade da auga está directamente relacionada coa saúde pública e o benestar», sinalan os autores do Atlas.

No que atinxe ao prezo do abastecemento doméstico da auga, Lugo atópase lixeiramente por encima da media, cun valor
de 0,62 euros por m³. Aínda que esta diferenza non é notable, merece consideración no contexto do acceso económico á auga potable. O prezo do saneamento doméstico de auga na cidade amurallada atópase entre os máis baixos, o que en termos económicos dá idea dunha mellor accesibilidade para estes usos do recurso hídrico que noutras cidades.

En contraste ao análise da auga, o Atlas Urbano da Sostibilidade en Galicia destaca a boa calidade da subministración eléctrica na cidade, así como a implantación de enerxías renovables. O municipio presenta, xunto ao resto da provincia, unha cifra que se achega aos máximos valores analizados, con 2.472MW de potencia eléctrica instalada deste tipo de tecnoloxía nas centrais operativas. Por tanto, rexistra bos valores no aproveitamento de fontes limpas e sostibles, especialmente no que se refire a enerxía hidráulica.

O acceso á vivenda

En canto ao índice GINI, que mide a desigualdade de ingresos, sitúa a Lugo nunha posición intermedia. Precisamente, a concentración de altos ingresos mantense tamén en liña coa maioría das urbes, o que denota unha distribución da riqueza que non se desvía en exceso da tendencia xeral do ámbito urbano de Galicia.

Antes mencionouse que a renda media dispoñible é baixa. Agora ben, ten como alivio que o acceso á vivenda é mellor en termos de custo, pois os lucenses dedican unha menor proporción da súa renda (18,90%) a ela. É o segundo dato máis baixo despois do rexistrado en Ferrol.

Boa calidade do aire

A proporción de chan dedicada a áreas verdes e instalacións deportivas e de lecer en Lugo é o máis baixo das cidades galegas (0,53%), proba da necesidade dun modelo de xestión de espazo urbano que aposte en maior medida polo crecemento en infraestruturas verdes e por zonas de esparexemento.

En cambio, en termos de calidade do aire, Lugo mostra un panorama alentador, con concentracións de NON2, O3 e micropartículas PM10, cos valores absolutos máis baixos das cidades estudadas. «Na práctica, supón un aire máis limpo, que beneficia á saúde pública e apunta cara a unha menor pegada ambiental», di o Atlas Urbano da Sustentabilidade en Galicia, un proxecto que contou nesta segunda edición coa colaboración das deputacións da Coruña e Lugo, así como de Sogama, Reganosa, Iberdrola e Espina (Grupo Valtalia).