España ante o ultra-fast fashion: ¿protagonista ou espectadora?

O ultra-fast fashion irrompeu en Europa cunha forza imparable: 4.500 millóns de paquetes ao ano rexistrados en 2024, equivalentes a entre 27 e 40 pezas por cidadán. Ante esta avalancha, os líderes do sector téxtil europeo enfróntanse a unha encrucillada estratéxica sen precedentes. A facturación en España caeu un 39% desde 2019, pasando de 18.078 millóns de euros a 11.040 millóns en 2024, segundo ACOTEX. O desafío non é só económico; é estrutural.

A industria téxtil coñeceu moitos ciclos de cambio. Pero a crise actual é distinta: non é conxuntural. Portugal rexistrou máis de 1.000 insolvencias en confección nos últimos 12 meses. Italia ve caer o seu valor téxtil de 104.000 millóns de euros en 2023 a 80.000 millóns proxectados para 2025. Non é unha crise española; é europea.

Mentres Francia avanzou cunha proposición de lei coñecida como “lei anti-Shein” —aprobada na Asemblea Nacional en 2024 cunha ecocontribución por peza que crecería ata 2030, pendente de desenvolvemento e aplicación definitiva— xorde unha pregunta para os CEOs do sector: ¿non é a calidade premium —artesanal, duradeira e sostible, forxada en hubs como Galicia, Cataluña ou o País Vasco— a verdadeira alavanca de competitividade? ¿Estamos preparados para transformar estas ameazas en oportunidades que valoren a excelencia europea fronte á deslocalización masiva do ultra-fast fashion?

A paradoxa do modelo de consumo contemporáneo

O consumo cambiou radicalmente: a roupa deixou de ser unha inversión en durabilidade para converterse nun vehículo de identidade social, definido por ciclos de tendencias curtos. Para moitos mozos entre 16 e 35 anos, comprar oito pezas a 3 euros que durarán unha tempada é máis racional que gastar 30 euros nunha soa peza duradeira. Esta lóxica non é irracional: reflicte unha comprensión precisa dos incentivos do mercado.

Pero aquí reside a paradoxa: a preferencia polo económico choca frontalmente coas políticas europeas que buscan desincentivar o consumo rápido, e cos esforzos do sector europeo por producir de forma sostible. A consecuencia é un atrapamento estrutural onde os incentivos económicos e os ideais reguladores parecen irreconciliables.

A regulación europea: intención vs. impacto

A Unión Europea adoptou un enfoque de regulación fiscal e restritiva sen precedentes. Francia aprobou en xuño de 2025 a “lei anti-Shein” con 337 votos a favor e só un en contra, impondo gravames de 5 euros por peza de ultra-fast fashion que aumentarán a 10 en 2030. Italia implementa un imposto do 5% ao 10% sobre paquetes destas plataformas, cualificando o fenómeno como “unha verdadeira invasión”. A Comisión Europea propón taxas adicionais de 2 a 5-10 euros sobre envíos pequenos, aínda que a súa implementación non chegará ata 2028.

Un elemento clave neste marco é a Responsabilidade Ampliada do Produtor (RAP) para téxtiles, integrada no Green Deal e a Directiva de Residuos revisada. Esta normativa obriga a todos os produtores –incluíndo importadores e plataformas en liña– a xestionar o ciclo de vida completo dos seus produtos, cubrindo custos de recollida, clasificación, reutilización e reciclaxe. As plataformas ultra-fast, designadas como Very Large Online Platforms (VLOP) baixo a Digital Services Act (DSA), deben cumprir coa RAP en cada Estado membro onde venden.

Con todo, a aplicación desigual representa un desafío crítico: mentres retailers tradicionais con presenza física deben instalar contedores e operativas locais, as plataformas en liña fragmentan responsabilidades a través de marketplaces de terceiros, complicando o enforcement. Esta asimetría competitiva penaliza máis a actores establecidos que a importadores dixitais.

O problema estrutural destas medidas é claro: ao penalizar con ecotasas o segmento ultra-low-cost sen proporcionar alternativas de prezo equivalente, as regulacións xeran un efecto rexresivo que impacta desproporcionadamente a poboacións de menor poder adquisitivo. Unha familia con ingresos mensuais baixos enfróntase a unha disxuntiva artificial entre gastar menos en máis pezas de baixa calidade ou gastar significativamente máis en menos pezas de mellor calidade. A industria téxtil establecida, por suposto, prefire a segunda opción. Pero ¿que sucede cos consumidores que economicamente non poden permitirse esa preferencia?

A ecuación imposible da competitividade

O core do negocio téxtil parece simple, pero a realidade operativa dun retailer téxtil europeo é extraordinariamente máis complexa, porque cada paso está regulado. Un operador téxtil conforme debe asumir, entre outros custos operativos: tendas físicas con custos de aluguer, persoal e fiscalidade plena; auditorías de cadea de subministración que verifican cumprimento social, químico e ambiental; laboratorios que certifiquen seguridade de produtos; investimento constante en sistemas de trazabilidade; contribucións a esquemas de economía circular; reporting exhaustivo de métricas ESG sumado a unha interminable lista impositiva nas súas actividades económicas.

O ultra-fast fashion non é imparable, pero require que alguén o pare

Aquí hai un elemento clave en todo este escenario que é a transición cara ao cumprimento estrito da nova normativa téxtil europea que implica asumir un cambio estrutural na “materia prima”: xa non é só un custo de compra, senón un vector regulatorio e financeiro que integra trazabilidade, circularidade e fiscalidade ambiental. Na práctica, isto tradúcese nun encarecemento relativo da fibra “compliance” (algodón orgánico, reciclado, fibras certificadas) fronte ás materias convencionais, porque incorpora primas de sostibilidade, requisitos de ecodeseño, maior calidade funcional (durabilidade, reparabilidade) afectando de maneira significativa aos marxes operativos das compañías europeas.

Por contraste, unha plataforma ultra-fast fashion operando desde terceiros países opera sen tenda física, con cadea de subministración opaca onde ningún auditor verifica condicións laborais, sen investimento en seguridade química –Greenpeace Alemaña documentou que unha de cada tres pezas Shein contén substancias ilegais–, sen trazabilidade real, sen contribución ao reciclaxe, sen reporting ESG. A vantaxe non é só loxística; é estrutural: elude sistematicamente os custos de cumprimento que absorben os operadores europeos.

O resultado matemático é devastador. Mentres un retailer europeo opera con marxes brutos aproximados de entre un 50-60% que, tras custos de cumprimento, fiscalidade e operativa, se traducen en marxes netos do 3-8%, unha plataforma ultra-fast fashion pode lograr maiores rendibilidades a pesar de menores marxes brutos, simplemente porque non paga o custo do cumprimento.

A pregunta que define o futuro

A pregunta estratéxica é directa: ¿como pode competir unha empresa que cumpre todas as regras contra outra que non cumpre ningunha, cando ambas venden ao mesmo consumidor no mesmo mercado?

E, por outro lado, se unha peza española debe demostrar trazabilidade desde a fibra ata o punto de venda, garantir durabilidade certificada, incorporar contido reciclado verificable, e financiar a súa recollida e reciclaxe… ¿como é posible que unha peza idéntica, producida en condicións opacas, con materiais tóxicos, sen trazabilidade, e transportada por avión xerando 60 veces máis emisións, poida venderse no mesmo mercado a unha fracción do prezo?

Esta pregunta non ten resposta técnica. Só ten resposta política. E a resposta correcta é: non pode. Ou o Green Deal aplica universalmente a todo produto en Europa, ou é un imposto á excelencia que premia a quen evade.

Mentres o goberno español espera a que alguén máis tome a decisión, mentres propón concienciación cidadá a empresas que levan dúas décadas sendo conscientes, o sector téxtil español está perdendo capacidade narrativa, capacidade política e capacidade de captura de valor.

O ultra-fast fashion non é imparable. Pero require que alguén o pare. E mentres Francia e Italia actúan, España debería preguntarse: ¿queremos ser protagonistas desta transformación ou espectadores dunha oportunidade perdida?

A resiliencia do noso sector téxtil non está en dúbida e levamos décadas adaptando os nosos procesos produtivos en pro da sostibilidade e a innovación constante, a cuestión é se as administracións nos acompañarán neste camiño.