Florentino Pérez perde na Audiencia Nacional e queda sen sobrecustos nunha obra de 100 millóns do AVE a Galicia.

Unha das filiais de cabeceira de ACS na competición polos contratos de obra pública española, Vías y Construcciones, tropezou dúas veces na mesma pedra á hora de reclamar os sobrecustos dunha obra de 104 millóns do AVE a Galicia. Trátase da plataforma do tramo Prado – Porto, na provincia de Ourense, que conlevaba a execución do túnel de Prado, de máis de sete quilómetros; do túnel de Corga de Vela e do viaduto de Portela. A actuación liderada pola empresa do grupo de Florentino Pérez, aliada coa valenciana Torrescámara e a andaluza Vimac, sorteou múltiples dificultades xeolóxicas, cambiou as técnicas construtivas previstas tras unha modificación do proxecto, e encadeou ampliacións de prazo ante a inestabilidade do macizo cada vez que era importunado.

O prazo previsto para a execución era de 34 meses e debía finalizar en maio de 2015. Foron soños do papel. Os traballos sobre a pedra estenderonse durante case 79 meses e terminaron en xaneiro de 2019. No desenvolvemento do contrato aprobáronse cinco ampliacións de prazo e producíronse dúas suspensións temporais, unha parcial e outra total. Todo para facer fronte ao squeezing, unha deformación do contorno por desprazamento de material durante a escavación, problema ao que era especialmente sensible a falla de Laza.

A máis tempo movendo terra, máis gasto. E como sucedeu en tantas obras da rede ferroviaria, Vías, Torrescámara e Vimac reclamaron os sobrecustos a Adif, que a peche de 2024 tiña 655 millóns provisionados por procesos xudiciais similares instados por contratistas. No que atinxe á plataforma ourensá, todo apunta a que poderá liberar algo dese importe, pois a Audiencia Nacional xa rexeitou dúas veces, en 2020 e agora en 2025, as peticións da empresa de Florentino Pérez e os seus aliados.

Máis de oito millóns

A UTE achacou a Adif que a variación do proxecto acometida a partir de 2016, cando se paraliza totalmente a obra polo squeezing, supuxo un cambio que ía máis alá dos inconvenientes xeolóxicos previstos e que “afectou á totalidade do conxunto de prescricións do proxecto básico”. Ademais, di que o xestor de infraestruturas ferroviarias soubo que debía modificar o contrato por aparición do squeezing en 2013, pero que tardou dous anos en emitir un novo borrador e non foi ata agosto de 2017 cando aprobou o novo plan construtivo.

As empresas sinalaron tamén que o novo proxecto estaba indefinido en algúns aspectos, pois incluía a execución dos falsos túneles de Corga de Vela e do emboquille este do túnel de Prado, pero non se especificaban as transicións entre o túnel de mina (subterráneo) e o falso túnel (artificial), o que provocou novos retrasos pola aparición de fendas no talud de terra do túnel de Corga.

Obras do tramo Prado – Porto do AVE a Galicia / Vías y Construcciones

En definitiva, as construtoras culpan a Adif dos retrasos que encadeou a obra, incrementando os custos, e de modificar o proxecto non só polos problemas xeolóxicos dos que xa advertía o pregón inicial, senón porque os seus fundamentos técnicos eran inadecuados. “Na documentación xustificativa para a aprobación do proxecto modificado, recoñecíanse graves deficiencias do proxecto inicial“, argumentou a UTE.

Con base nisto, a alianza liderada por ACS presentou varias reclamacións ordenadas en base aos períodos nos que se pararon os traballos e se xeraron retrasos. En 2020, a Audiencia Nacional rexeitou unha reclamación das empresas de 6,6 millóns, e agora, nunha sentenza do pasado 27 de outubro, fai o mesmo con outra de 1,7 millóns.

A UTE aceptou o novo proxecto

A Sala do Contencioso asume plenamente o razoamento da sentenza previa de 2020 e desestima o recurso presentado pola UTE por un período e un importe diferente. A negativa a culpar a Adif dos sobrecustos fundaméntase, principalmente, en dúas cuestións. Por un lado, en que “resulta acreditado que a existencia de potenciais problemas xeolóxicos, veladamente o squeezing, estaba potencialmente suxerida no proxecto inicial”. “O feito de que na execución da obra se mostrase este problema con gran intensidade levando á paralización das obras, non implica que Adif deba asumir responsabilidade por iso”, di a resolución xudicial. A falla de Laza xogou unha mala pasada ao equipo de Florentino Pérez, que tivo que renunciar á tuneladora e cambiar o plan de escavación.

Por outra parte, os maxistrados razoan que “a definición realizada no proxecto modificado foi esencialmente coincidente co acordado en reunións entre as partes do contrato celebradas en outubro e novembro de 2014 e decembro de 2015, polo que dificilmente pode falarse de indefinición técnica dos traballos autorizados”. Sinala pois, que as empresas coñeceron, acordaron e aceptaron o novo proxecto. A UTE replicaba no seu recurso que o fixo con afán “colaborador” e sen “renunciar aos seus dereitos”, concretamente, ao de reclamar os sobrecustos, pero tampouco ese argumento lle valeu de nada. Polo menos ata agora, xa que a sentenza se pode recorrer en casación ante o Tribunal Supremo.