Taboada e Ramos queda sen sobrecustos nunha emblemática obra de 86 millóns do AVE a Galicia.

• As tribulacións de Adif para atraer a Iryo, Alsa e Eco Rail ao AVE a Galicia
• Adif inicia a liberalización do AVE a Galicia: os competidores de Renfe chegarán en 2027

Fai uns meses, unha filial de ACS perdía na Audiencia Nacional unha reclamación por sobrecustos nunha obra do AVE a Galicia, a do tramo Prado – Porto, na provincia de Ourense, que se adxudicou Vías y Construcciones en alianza coa valenciana Torrescámara e a andaluza Vimac. Agora, a galega Taboada y Ramos segue o camiño de Florentino Pérez e encaixa tamén un fallo desestimatorio da Sala do Contencioso á súa reclamación polos sobrecustos nunha actuación da alta velocidade galega. E unha das que destaca Adif, o vencedor da contenda xudicial, pola complexidade da súa execución. Trátase do túnel ferroviario de O Corno (vía dereita) que conecta as localidades de Cerdedelo, en Laza, e Prado, en Vilar de Barrio, a través de dúas vías paralelas con capacidade para circulacións de ata 350 quilómetros por hora.

O de O Corno é o túnel máis longo (8,6 km) do tramo do AVE a Galicia que discorre entre Pedralba de la Pradería (Zamora) e Ourense (Galicia), “un reto técnico de enxeñería pola orografía que atravesa, representando un dos tramos máis complexos da liña entre Madrid e Galicia”, di o xestor da rede de alta velocidade. Nese percorrido de 119 quilómetros de lonxitude hai unha trintena de túneles e outros tantos viadutos.

O recoñecido esforzo técnico acabou nos tribunais, onde Taboada y Ramos, xunto á súa entón aliada Corsan Corviam (integrada no grupo Isolux no momento da quebra en 2017), está dando unha de cal e outra de area. A empresa con sede en Silleda gañou en xuño de 2024 no Tribunal Supremo, que anulou a resolución de Adif que modificaba o proxecto construtivo e liquidaba os gastos asociados á súa execución, contra a opinión das propias construtoras. Agora, nun procedemento paralelo, os sobrecustos que reclamaban as empresas derivados desa alteración do proxecto naufragan na Audiencia Nacional.

A sentenza, do pasado 24 de novembro, parece só unha batalla previa a un novo pronunciamento do Supremo, pois os precedentes apuntan a que as construtoras recorrerán en casación.

Demasiada auga

A UTE de Corsan Corvian e Taboada y Ramos reclamou xa en 2018 uns sobrecustos de 2,6 millóns a Adif. Este custo adicional viña provocado pola construción das instalacións necesarias e os maiores gastos de explotación para a xestión no exterior das augas procedentes da obra do túnel, como consecuencia dos cambios no proceso construtivo e a modificación das estimacións fixadas no proxecto inicial. A entidade pública non respondeu e ese silencio desestimatorio das pretensións das construtoras foi o que deu inicio ao procedemento xudicial.

As compañías argumentan que non deben imputarse á UTE as modificacións ordenadas por Adif que alteraron as previsións do proxecto construtivo en relación coa xestión exterior de augas, pois non formaban parte do risco e ventura da adxudicación. Como tampouco, din, deben recaer sobre elas os maiores custos ocasionados para poder controlar o exceso de auga. Con todo, os maxistrados da Audiencia Nacional non o ven da mesma maneira.

Os acordos entre Adif e as construtoras

O Xulgado do Contencioso número 8 rexeitou por dúas ocasións os argumentos das compañías, primeiro no recurso contra o silencio de Adif, en 2023, e agora no recurso de apelación contra aquela sentenza desestimatoria. Os maxistrados esgrimen dous motivos fundamentais. Por un lado, a reclamación da UTE de que houbo de executar actuacións específicas de depuración do exceso de auga que non viñan contempladas no contrato, pero si foron solicitadas pola dirección de obra de Adif, non procede, pois forma parte do risco e ventura do contrato. Nos fundamentos de dereito da sentenza invócase doutrina da propia Audiencia Nacional que atestigua que o contratista está obrigado a asumir todos os gastos vinculados á depuración das augas, ata o extremo de que “se durante a execución do contrato, o
volumen de augas obxecto de depuración superou as previsións que a este respecto realizara a empresa contratista, iso está dentro do principio de risco e ventura na execución do contrato”.

Por outro, a responsabilidade que Taboada y Ramos e Corsán Corviam atribúen a Adif nas actuacións de xestión da auga e a modificación do proxecto construtivo non está acreditada. Ao contrario, di a sentenza que no informe de director de obra do 23 de xaneiro de 2020, “a iniciativa para adoptar tal decisión partiu da UTE recorrente, que Adif aceptou como evidencia a documentación aportada“. “A aceptación dunha proposta non equivale a ordenar o contido da proposta”, engade.

Na súa argumentación, os maxistrados indican que “a razón pola que se produciu a referida alteración, vínculase ao interese da reclamante de aforrar custos ao evitar unha maior afección ante determinado accidente xeolóxico, tal e como se infire da súa proposta, sen que exista elemento algún que acredite que Adif ordenou o adiantamento do emboquillado polo seu interese”. “O acordo referido é plenamente lexítimo, pois supoñía un aforro de custos ao evitar a duplicidade de instalacións, pero iso non exime ás UTEs contratantes asumir as responsabilidades derivadas do mesmo”, reitera a sentenza.