A notificación fehaciente no entorno dixital: precisión xurídica fronte a confusión conceptual

No ámbito xurídico, a expresión “notificación fehaciente” segue sendo obxecto de interpretacións erróneas incluso entre profesionais do Dereito. Persiste a crenza de que, para que unha comunicación teña validez xurídica, resulta indispensable acreditar que o destinatario leu e comprendeu a mensaxe remitida.

Con todo, desde o punto de vista legal, a eficacia dunha notificación non depende da lectura efectiva do contido, senón da constancia verificable da súa entrega ao destinatario. O Dereito non impón a obriga de asegurar a apertura da mensaxe, senón a de acreditar a boa fe e a dilixencia do remitente no acto de comunicar.

Esta acreditación obtense mediante a intervención dun terceiro de confianza, que certifica que a comunicación foi depositada con éxito no buzón electrónico designado polo destinatario. Cando dita dirección foi previamente facilitada ou aceptada como canle válido —xa sexa por contrato, comunicación anterior ou relación comercial consolidada—, a notificación considérase xuridicamente perfeccionada, incluso no suposto de que a mensaxe non sexa finalmente aberta.

Este principio, consolidado desde hai anos no uso do burofax, é igualmente aplicable aos email certificados e buromails, nos que a validez xurídica deriva non do acto de “abrir” a mensaxe, senón da constancia verificable da súa posta a disposición. Transcorridos quince días desde a entrega ou depósito da mensaxe, enténdese cumprido o requisito formal de notificación conforme á normativa vixente.

A correcta comprensión desta doutrina reviste especial importancia nos Mecanismos Alternativos de Solución de Conflitos (MASC) e en toda fase precontenciosa. A posibilidade de acreditar un intento de comunicación fehaciente constitúe proba suficiente da dilixencia e boa fe do emisor, elementos esenciais para sustentar calquera reclamación posterior con plenas garantías xurídicas.

A confusión actual procede do entorno dixital, onde a eficacia soe medirse en termos de aperturas ou clics. Non obstante, o sistema de xustiza opera sobre parámetros distintos: probas obxectivas, trazabilidade técnica e certificacións verificables. En consecuencia, ante os tribunais o determinante non é a lectura da mensaxe, senón o rexistro acreditado do seu envío e entrega, emitido por un prestador cualificado de servizos de confianza, de conformidade co Regulamento (UE) nº 910/2014 (eIDAS).

Desde Legalpin, esta cuestión preséntase de forma recorrente. Empresas, despachos profesionais e particulares plantéxannos se unha comunicación electrónica mantén a súa validez xurídica aínda cando o destinatario non a abra. A resposta, conforme á doutrina e normativa aplicables, é inequívoca: sí, porque a obriga de comunicar cúmprese coa demostración obxectiva de ter actuado conforme a Dereito, non coa resposta do destinatario.

Existen, certamente, sistemas tecnolóxicos máis avanzados —como o Buromail cifrado— que permiten incorporar a constancia adicional de apertura e lectura, ofrecendo unha capa suplementaria de proba. Con todo, desde o punto de vista xurídico, a certificación de entrega resulta suficiente para dotar á comunicación de plena eficacia probatoria.

En definitiva, a tecnoloxía democratizou o acceso ás comunicacións electrónicas con valor probatorio, reducindo significativamente os custos e os prazos dos medios tradicionais. Este avance non só moderniza a práctica xurídica, senón que reforza a confianza no sistema, lembrándonos que, cando comunicar conforme a Dereito é sinxelo, tamén o é resolver conforme a xustiza.