Cousas que pasan
Coidar do xornalismo, da comunicación e dos seus profesionais, pasa por algo tan sinxelo como deixarlles facer o seu traballo, non entrometerse, vital para unha sociedade democrática e que pretenda ter un presente e un futuro en liberdade.
Arquivo – O presidente dos EUA, Donald Trump
Comentarios
Pois si, unha vez máis, Trump decide sorprendernos, aínda que cada vez menos, co seu gracejo habitual. Nesa xira mundial que está a facer sobre si mesmo, acaba de recalar en Arabia Saudí sen saír da Casa Branca (salón de baile incluído). Na súa denodada busca do premio Nobel da Paz na que se atopa embarcado, aínda non sabemos ben a razón, acaba de incorporar como aliado á súa Xunta de paz de Gaza ao príncipe herdeiro saudí, Mohamed bin Salmán. Entre os méritos atribuídos polo xa instituído cesar republicano ao pre monarca árabe está o telo exonerado de responsabilidade no asasinado en 2018 do xornalista Yamal Khashoggi coa evidente e fundamentada razón de que son “cousas que pasan”. ¡E tanto que pasan, sobre todo ao pobre Khashoggi!
Informar sempre tivo o seu perigo
O xornalismo está a converterse, a marchas forzadas, nunha profesión de alto risco. Ás desorbitadas cifras de informadores falecidos no mundo no ano 2024 por exercer a súa lexítima e obrigada misión, cifradas pola FIP, a Federación Internacional de Xornalistas en 122, e non só en lugares de conflito bélico, hai que sumar outros perigos aos que se atopan expostos os relatores diarios da verdade. Como ben dicía Hegel, “a lectura do xornal é a oración matinal do home moderno”.
Entre as formas de limitar a liberdade de prensa, comezan a xeneralizarse outras menos expeditivas que a eliminación física tales como a profesional (como no caso en ABC de Jimmy Kimmel), a económica (como a demanda multimillonaria plantexada por Trump á BBC), e mesmo a propiamente moral. Iso de “cálate, cerdiña”, e no Air Force One por parte de Trump a Catherine Lucey, pois que non ten nin pizca de gracia. Se miramos dentro da nosa casa, o xornalismo e os profesionais da comunicación están sendo sometidos a unha extorsión continuada, en moitos casos, por un máis que cuestionable criterio de utilidade.
A pesar do que anunciaron pensadores como Umberto Eco ou Alain Minc, non estamos inmersos nun novo medievalismo. Máis ben, atopámonos nunha nova fórmula de despotismo desilustrado, onde os medios de comunicación están sendo a escusa para impoñer o “relato”, iso que agora se chama “o fake”, que non é máis que a pura e descarada mentira. En frase para gravar en ouro, dese que tanto gusta a Trump, “estou en guerra cos medios de comunicación, son o inimigo do pobo”. Sen esquecer a historia, os maiores loitadores contra o despotismo ilustrado do século XVIII foron os hoxe si chamados ilustrados, os creadores intelectuais do mundo moderno, un dos seus medios foi A Enciclopedia.
E vai, e a avoa pare a IA
Creo que, ata agora, á Intelixencia Artificial hai que denominarla co acrónimo en español, nada de AI ou anglosaxonada parecida. IA é a onomatopea que se utilizaba nos chamados TBO,s (hoxe elevados á categoría de novela gráfica), para o son expelido polos burros. Non execramos da mesma, nin moito menos, pero pensar, o que se di pensar, que non só se fai coa cabeza, fano as persoas.
E o xornalismo, a comunicación, en definitiva, é un pensar sobre a realidade actual, un razoar e sentir ante o cotián, sexa tráxico, cómico ou a mestura de ambos, que merece e demanda un tratamento profesional, afastado da mera opinión, tamén lexítima, pero coa súa carga de coñecemento, profesionalidade e saber facer. O xornalismo, a comunicación realizada polos verdadeiros entendidos, ten que seguir sendo ese neno que pon a flor no cano do fusil no cadro de Banksy ou aquela nena que cachea ao militar. A realidade non é a que é, é a que nos contan, sobre todo cando a conta alguén que sabe contala. E, ademais, sabe contala ben.
Coidar do xornalismo, da comunicación e dos seus profesionais, pasa por algo tan sinxelo como deixarlles facer o seu traballo, non entrometerse, vital para unha sociedade democrática e que pretenda ter un presente e un futuro en liberdade. Os xornalistas non buscan ter razón, ese soe ser oficio de tertuliano. Neses momentos de cambio dos grandes do xornalismo e da comunicación, os Onega, Piqueras, Olmo, Álvarez, Pedro J, ou Gabilondo, e tantos e tantas outras xornalistas e comunicadores que sostiveron co seu traballo a liberdade en España van deixar o seu legado: In-formare, que en latín significaba “dar forma, describir ou enterar”. Só iso; De-formare, iso, é outra cousa.
